Η Ελλάδα 10 χρόνια μετά το Καστελλόριζο: έφτασε η ώρα της ωριμότητας

Δέκα χρόνια συμπληρώθηκαν από τότε που ο Γεώργιος Παπανδρέου, από το γραφικό Καστελλόριζο, αναγκάστηκε να δηλώσει: “Ζητούμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, που από κοινού δημιουργήσαμε στην Ε.Ε.”

Μετά την υπερδιόγκωση της δημόσιας δαπάνης και του χρέους στην “χρυσή εποχή” μετά την υιοθεσία του ευρώ (αλλά και στα “roaring 80s” του ΠΑΣΟΚ) και τα “Greek statistics” του Καραμανλή, η Ελλάδα δεν μπόρεσε να αποτρέψει να καταφύγει στην βοήθεια της τρόικας. Άρχισε τότε, επί Παπανδρέου, η εποχή των μνημονίων.

Ήταν μια σκληρή εποχή και πολλά λάθη έγιναν, και από την Ελλάδα και από τους δανειστές (πχ αναβλήθηκε χωρίς λόγο η απαραίτητη αναδιάρθρωση του χρέους). Δυστυχώς οι Έλληνες πολιτικοί δεν κατάλαβαν αμέσως την σπουδαιότητηα των μεταρρυθμίσεων που απαιτούσε η τρόικα, τις παρουσίασαν μόνο σαν τίμημα να πληρωθεί για την επιστροφή της κανονικότητας και πολλάκις ζήτησαν ανακούφιση των μέτρων για εκλογικούς λόγους. Όμως, όποτε η Ελλάδα προσπάθησε να ακολουθήσει εναλλακτικό δρόμο, η αλήθεια χτύπησε σκληρά και οι πολιτικοί αναγκάστηκαν να κάνουν κωλοτούμπες για να ακολουθούν τις συμβουλίες των δανειστών. Το κύριο παράδειγμα ήταν το δημοψήφισμα του 2015.

Δέκα χρόνια μετά η Ελλάδα έχει αλλάξει πολύ. Κανείς δεν προτείνει πια την έξοδο από το ευρώ ή την ΕΕ. Οι δημόσοι προϋπολογισμοί είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση και ο λαϊκισμός έχει ηττηθεί. Από ένα έλλειμμα του -11,2% του ΑΕΠ, η χώρα έφτασε σε πλεόνασμα. Τα επιτόκια στα μεσοπρόθεσμα ομόλογα μειώθηκαν σημαντικά και για πρώτη φορά από το 2008 τα 10-ετή ομόλογα έγιναν φθηνότερα από τα ιταλικά αντίστοιχα. Επιπλέον, τα τρίμηνα ομόλογα πωλήθκαν τον Οκτόβριο με αρνητικό επιτόκιο. Όντας εξωτερικός παρατηρητής, βλέπω μία άλλη νοοτροπία στην νέα κυβέρνηση: ο στόχος δεν είναι πια να αυξηθούν οι προσλήψεις στο δημόσιο, αλλά να προσελκυθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, και στις δυσκολίες (όπως και ο κορονοϊός) η Ελλάδα εμπιστεύεται τους ειδικούς και όχι τους δημαγωγούς.

Όμως, η χώρα παραμένει ευάλωτη, και αυτό φαίνεται σαφώς από τις αξιολογήσεις για την μετά τον κορονοϊό ύφεση: σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, η Ελλάδα θα υποστεί την μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρωζώνη. Όπως επισήμανε ο Στέφανος Μάνος στην Καθημερινή, η Ελλάδα δεν είναι ακόμα φιλικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις. Η γραφειοκρατία παραμένει μεγάλη, οι υποδομές κακές, το κόστος της ενέργειας είναι υψηλό, το welfare βασίζεται σχεδόν μόνο στις συντάξεις και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι ανταγωνιστικό.

Τώρα, με την πρώτη μεταμνημονική και αυτόνομη κυβέρνηση, οδηγουμένη από έναν πρωθυπουργού που σπούδασε οικονομικά στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, η Ελλάδα πρέπει να δείξει στον κόσμο ότι έγινε ενήλικη χώρα. Το ίδιο πρέπει να κάνει και η δική μου Ιταλία, που όμως δεν είχε μνημόνια και φαίνεται να μην έχει μάθει πολύ από την κρίση.